Fibersort, een volledig geautomatiseerde technologie voor de sortering van textiel, gaat naar de markt en maakt zo de weg vrij voor een circulaire revolutie in de textielindustrie. In de afgelopen jaren is deze technologie getest, geperfectioneerd en gevalideerd ter voorbereiding op haar marktintroductie. Een mijlpaal die op 12 maart realiteit werd, toen het Fibersort-consortium de sorteertechnologie introduceerde aan de industrie en andere marktpartijen. De projectpartners hadden een duidelijke boodschap: de doorbraaktechnologie is er, maar het is nu aan de markt om de overgang naar een circulaire textielsector te maken.
De technologie van Fibersort zou aanvankelijk tijdens een symposium in de sorteerhal van Wieland Textiles in Wormerveer worden gedemonstreerd. Deze bijeenkomst werd vanwege het coronavirus echter op het laatste moment geannuleerd. In plaats daarvan zijn de uitkomsten van het project tijdens een webinar gedeeld met ruim 140 deelnemers uit binnen- en buitenland. Belangrijke spelers in de textielketen – van inzamelaars en sorteerders tot recyclers en technische ontwikkelaars – deelden hun ervaringen. Zij kwamen tot de conclusie dat de technologie van Fibersort veelbelovend is, maar dat er óók nog allerlei fysieke, economische en bureaucratische hindernissen moeten worden overwonnen om de weg vrij te maken voor een succesvolle implementatie. De belangrijkste vraag is wat partijen in de keten kunnen doen om de kringloop in de textielindustrie gezamenlijk te sluiten.
Gemeenschappelijke reis
Een succesvolle toepassing van Fibersort is sterk afhankelijk van de afzetmarkten die een rol kunnen spelen bij de upcycling van textielafval naar grondstoffen voor nieuwe producten. Koplopers in de textielindustrie – Valvan Baling Systems, Reshare, Procotex, Worn Again en Smart Fibersorting – hebben zich daarom in 2016 in het Fibersort-consortium verenigd. Onder leiding van Circle Economy en met financiering vanuit het Europese Interreg-programma hebben de projectpartners samengewerkt met relevante spelers in de industrie om deze afzetmarkten beter te doorgronden. “De projectpartners hebben de marktintroductie van Fibersort mogelijk gemaakt door de technologie verder te ontwikkelen en verbeteren. Ook hebben zij aan een business case gebouwd voor geautomatiseerde sorteertechnologieën in Noordwest-Europa”, vertelt Hilde van Duijn, projectmanager van Circle Economy. “We zijn er trots op dat Fibersort nu operationeel is en in staat is textiel in 45 verschillende categorieën te sorteren op basis van de samenstelling, kleur en structuur van de stof. Fibersort is geprogrammeerd om textiel te sorteren dat is vervaardigd uit katoen, polyester, acryl, wol, viscose, polyamide en uit combinaties van deze materialen.”
Smart Fibersorting heeft een sleutelrol gespeeld bij het ontwikkelen en optimaliseren van de technologie. De inrichting van de demo-omgeving in de fabriekshal van Wieland Textiles, als aanvulling op haar bestaande activiteiten, maakte het mogelijk de technische prestaties van de installatie te optimaliseren en de business case sterk te verbeteren. Met deze demo-installatie wil Wieland Textiles een duurzaam verdienmodel voor recyclebaar textiel ontwikkelen. Dankzij de inzet van Fibersort gaat de waarde van afgedankt textiel – het betreft zowel gebruikte als ongebruikte textielproducten – niet verloren; de volautomatisch gesorteerde producten kunnen namelijk weer als grondstof dienen voor nieuwe kledingstukken en materialen. Wieland werkt hierbij nauw samen met Valvan Baling Systems, dat verantwoordelijk was voor het ontwerp, de bouw en verdere ontwikkeling (waaronder de software) van de Fibersort-machine.
Klaar voor de productie van grote volumes recyclebaar textiel
In 2018 is Fibersort door Wieland Textiles en Valvan Baling Systems gelanceerd. Fibersort was toen nog een halfautomatische sorteerinstallatie met een handmatige invoer en een sorteercapaciteit van slechts 15 fracties. Twee jaar later beschikt de installatie over een volautomatisch invoersysteem en is de capaciteit uitgebreid met veel extra fracties. Fibersort is hierdoor in staat om minstens 900 kilo afgedankt textiel per uur te sorteren. “We hebben de handmatige invoer op de eerdere versie van onze sorteermachine vervangen door een volautomatische invoer. Op de sorteerlijn zijn nu twee robots geïnstalleerd die zijn uitgerust met een camera die het textiel kan traceren. Een lange mechanische arm met een lengte van twee meter pakt deze materialen op en voert deze stuk voor stuk door het scanning-systeem. De input is erg divers: de kledingstukken bestaan uit veel verschillende kleuren, samenstellingen en vezels en dat maakt het een complex proces. De nieuwe technologie maakt het mogelijk om alle kledingstukken afzonderlijk en in veel categorieën te scannen en sorteren”, aldus Maurits Vandeputte, Project Engineer van Valvan Baling Systems. Met de nieuwe sorteermachine kunnen inmiddels 45 categorieën textiel worden gesorteerd, die bestaan uit combinaties van 15 kleurtypes en 15 soorten vezels. Vandeputte: “We beschikken nu over een machine die klaar is voor de productie van grote volumes herbruikbaar textiel. We blijven ons systeem steeds verbeteren, zodat Fibersort over vijf jaar nóg beter presteert. We zitten in een leercurve en elke functionaliteit die we toevoegen, brengt nieuwe mogelijkheden met zich mee, waardoor we de performance van Fibersort verder kunnen optimaliseren.”
Hoewel de marktlancering van Fibersort een belangrijke mijlpaal is, moeten nog veel barrières worden overwonnen om de kringloop in de textielindustrie te kunnen sluiten. “Het is onze missie dat elk nieuw kledingstuk op de wereldmarkt binnen tien jaar voor minimaal twintig procent uit gebruikte vezels bestaat. Het zou geweldig zijn als we dit samen kunnen bereiken”, zegt Mitchel Bon, Innovation Manager van Smart Fibersorting. “Onze focus is nu gericht op de ontwikkeling van een kostenefficiënt model dat nog meer textiel kan verwerken. De grootste uitdaging is om de categorieën goed af te stemmen op de marktvraag, omdat de afzetmarkten voor gerecycled textiel nog niet groot zijn. De technologie is er, maar het is nu aan andere marktpartijen in de textielketen om de overgang naar gerecyclede materialen te maken. We hebben alle spelers in de industrie hard nodig om de potentie van technologieën als Fibersort volledig te kunnen benutten.”
Het creëren van nieuwe materialen uit afgedankt textiel
In de tussentijd wordt de textielafvalberg steeds groter. Alleen al in Nederland worden naar schatting elk jaar per persoon ruim veertig kledingstukken afgedankt[1]. Inzamelaars en sorteerders worstelen met de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen. Zij worden geconfronteerd met een enorm overschot van afgedankt textiel, mede als gevolg van verzadiging op de markt voor tweedehands kleding. Geautomatiseerde sorteertechnologieën maken het mogelijk deze snelgroeiende volumes te recyclen. “In 2016 hebben we de krachten met het Fibersort-consortium gebundeld met de ambitie nieuwe manieren te vinden voor de inzameling en sortering van afgedankt textiel. Het was een bijzondere reis en we hebben meer bereikt dan we vooraf mogelijk hielden, zoals de gerobotiseerde invoer van de machine. Er zijn echter nog veel uitdagingen die de transitie naar circulair systeem in de weg staan”, zegt Simon Smedinga, operationeel directeur van Leger des Heils ReShare. Hans Bon, directeur van Smart Fibersorting, beaamt dit. “De fase waarin we ons nu bevinden, is een belangrijke mijlpaal, maar óók een eerste stap. Als we Fibersort naar de markt willen brengen, moeten we onze productie verhogen. Om dat te bereiken, hebben we de markt echter hard nodig. Alle partners in de waardeketen moeten zich ervan bewust zijn dat we onze gezamenlijke milieu-impact moeten verlagen. Dat betekent dat we niet nieuw katoen moeten produceren om het katoen dat we al hebben te vervangen; we moeten het afgedankte katoen recyclen om zo de kringloop te sluiten”, benadrukt hij. “Het verwijderen van labels is hierbij een serieus probleem. Wij vinden dat er een einde moet komen aan het gebruik van polyester labels in katoenen of wollen kleding. De labels moeten eruit, of circulair worden gemaakt door ze uit hetzelfde materiaal als de kledingstukken te vervaardigen. Labels zijn bovendien misleidend: de grondstoffen die erop vermeld staan, zijn meestal niet correct of onvolledig. Dit maakt het vrijwel onmogelijk om te achterhalen welke vezels in kledingstukken zitten, deze te sorteren en voor recycling geschikt te maken. We hebben echt de hulp van de industrie nodig om dit vraagstuk op te lossen.”
Wat te doen om de kringloop te sluiten?
Het is niet eenvoudig om markten te vinden voor de upcycling van afgedankt textiel. Recyclers kunnen hieraan een waardevolle bijdrage leveren door hoogwaardige grondstoffen uit afgedankte kleding te herwinnen voor de productie van nieuwe kleding. Procotex Corporation is zo’n bedrijf. Procotex verwerkt een breed scala van vezels voor verschillende toepassingen, zoals het spinnen van garens, producten voor de automotive sector, matrassen, geotextiel en andere sectoren. Tijdens het Interreg-project rond Fibersort heeft het bedrijf de gesorteerde fracties die onderdeel zijn van recycle-processen getest en gevalideerd. “We hebben speciaal voor dit project machines geïnstalleerd om aan de kledingstukken vezels te onttrekken die lang genoeg zijn op opnieuw tot garens te spinnen. We zijn er ook in geslaagd om goed bruikbare garens te spinnen uit gesorteerde, wollen producten”, vertelt Nicholas Douchy, Production Manager van Procotex. “Ons doel was de hoeveelheid gerecyclede materialen naar 60 procent te verhogen. Ook zijn we begonnen met het maken van nieuwe producten uit gerecyclede materialen, zoals pullovers. Fibersort maakt het mogelijk hoogwaardige vezels en eindproducten te vervaardigen en ik geloof dat er een veelbelovende toekomst is voor deze technologie.”
Een ander bedrijf dat processen ontwikkelt voor de recycling van afgedankt textiel, is Worn Again Technologies. Als onderdeel van het Fibersort-project heeft Worn Again de gesorteerde materialen geanalyseerd en getest om erop toe te zien dat de sortering in overeenstemming is met de specifieke vereisten van haar recycling-proces. “Het werk van het Fibersort-team is cruciaal voor de transitie naar een circulaire economie. We zijn een technisch bedrijf dat zich focust op de recycling van textiel dat aan het einde van zijn levensfase is gekomen. De vezels die het moeilijkst te recyclen zijn, zitten in polykatoenen kledingstukken, die in de fast fashion-industrie het meest in omloop zijn. Hiervoor moet echt een oplossing worden gevonden”, benadrukt Keith Wiggins, CEO Designate van Worn Again Technologies. “Wat het project ons heeft opgeleverd, is een specificatie die is gebaseerd op materialen die nu in circulatie zijn en een oplossing vereisen. De markt heeft hieraan behoefte en dat geldt ook voor consumenten, die zich steeds meer bewust zijn van de milieu-impact van de producten die zij kopen. Fibersort kan circulariteit in de textielketen een stap dichterbij brengen. Dit is alleen mogelijk door samenwerking in de hele keten, waarbij we bereid moeten zijn om risico’s te nemen, door fabrieken te bouwen en dingen in beweging te zetten. Dat is voor ons allemaal een heel uitdagende reis.”
[1] Measuring the Dutch Clothing Mountain: data for sustainability-oriented studies and action in the apparel sector, 2017 (SiAs KIEM VANG funded). De data waarnaar in deze stdue wordt verwezen, zijn afkomstig van Euromonitor (2017).
